Zdrowie a klimat

Kryzys klimatyczny coraz wyraźniej wpływa na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, pogarszająca się jakość powietrza, wzrost średniej temperatury, rozszerzenie zasięgu występowania chorób wektorowych i dłuższe sezony aktywności owadów (np. komarów, kleszczy) czy kryzysy wodne i żywnościowe - to tylko niektóre z zagrożeń, które wpływają na nasze zdrowie. Jednocześnie coraz częściej mówi się o strachu oraz lęku klimatycznym (ang. climate fear and climate anxiety), czy stresie i traumie związanymi z częstszymi i intensywniejszymi katastrofami naturalnymi, które stają się istotnymi wyzwaniami dla zdrowia psychicznego. Klimat oddziałuje zarówno na nasze zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, pogłębiając nierówności społeczne i przeciążając systemy ochrony zdrowia.

W Polsce coraz częściej obserwujemy fale upałów, okresy suszy i powodzie, które bezpośrednio wpływają na nasze zdrowie w tym przede wszystkim zdrowie seniorów, dzieci i osób przewlekle chorych. Jakość powietrza w wielu miastach utrzymuje się na poziomie zagrażającym zdrowiu publicznemu, a nowe patogeny i alergeny stają się coraz bardziej powszechne.

Na poziomie globalnym zdrowie w kontekście zmian klimatycznych jest jednym z priorytetów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz agend takich jak ONZ (SDG 3: Dobre zdrowie i jakość życia, SDG 13: Działania w dziedzinie klimatu). Także Europejski Zielony Ład oraz strategia „Od pola do stołu” wskazują na konieczność zintegrowanych działań w obszarze zdrowia, środowiska i klimatu.

Główne wyzwania

• Częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych: fale upałów, nawałnice czy powodzie prowadzą do problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń psychicznych, a także wyższego współczynnika zgonów.

• Choroby zakaźne i wektorowe: zmiana klimatu sprzyja rozprzestrzenianiu się patogenów i wektorów (np. boreliozy, wirusa Zachodniego Nilu), które wcześniej nie występowały na taką skalę w naszym regionie. Ponadto dochodzą do tego dłuższe sezony aktywności owadów przenoszących choroby.

• Zanieczyszczenie powietrza i smog: pogarszają jakość życia, powodują choroby układu oddechowego i krążenia, a także zwiększają ryzyko nowotworów.

• Strach oraz lęk klimatyczny, doświadczenie katastrof naturalnych i utrata poczucia bezpieczeństwa to rosnące wyzwania psychologiczne.

• Nierówności zdrowotne: skutki zmian klimatu nie są rozłożone równomiernie - najbardziej narażone są osoby starsze, ubogie, czy mieszkające w gorszych warunkach.

Jak CFI odpowiada na te wyzwania?

1. Badania i dane jako fundament polityki zdrowotno-klimatycznej

Promujemy wykorzystanie nauki i analiz danych do lepszego rozpoznawania zagrożeń zdrowotnych wynikających ze zmiany klimatu, zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym.

2. Integracja zdrowia w politykach klimatycznych i miejskich

Zabiegamy o to, by zdrowie publiczne było brane pod uwagę przy tworzeniu strategii miejskich, transportowych i energetycznych.

3. Edukacja i budowanie świadomości

Wspieramy kampanie społeczne i edukacyjne dotyczące wpływu klimatu na zdrowie oraz sposobów ochrony - od indywidualnych działań po zmiany systemowe.

Nasze cele

• Promowanie badań nad zależnościami między zmianą klimatu a zdrowiem.

• Wspieranie integracji zdrowia w politykach miejskich, klimatycznych i środowiskowych.

• Budowanie partnerstw między sektorem zdrowia, nauki, samorządami i organizacjami społecznymi.

Nasze artykuły na temat zdrowia w kontekście zmiany klimatu:

© 2025 Climate Future Institute