Climate Future Institute » Ścieżka / Społeczeństwo

Kryzys klimatyczny to nie tylko wyzwanie środowiskowe, ale również społeczne, kulturowe i psychologiczne. Zmiana klimatu wpływa na warunki życia, zdrowie, bezpieczeństwo i relacje społeczne, pogłębiając istniejące nierówności i prowadząc do napięć zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. W obliczu rosnącej niestabilności środowiskowej rośnie też potrzeba wzmacniania odporności społecznej, spójności wspólnot i zdolności do zbiorowego działania. Społeczne aspekty kryzysu klimatycznego obejmują kwestie sprawiedliwości klimatycznej, wykluczenia, migracji, relacji międzypokoleniowych, a także percepcji zagrożeń i gotowości do zmiany.

W Polsce, jak i na świecie, obserwujemy rosnącą świadomość klimatyczną, ale też polaryzację opinii, zmęczenie informacyjne i poczucie bezradności. Zmiana społeczna wymaga nie tylko technologii i polityk, ale też zrozumienia, jak ludzie myślą, reagują i podejmują decyzje. Bariery społeczne (np. normy grupowe, brak sprawczości, wykluczenie z debaty) oraz psychologiczne (takie jak wyparcie, lęk, zmęczenie informacyjne) wpływają na gotowość do zaangażowania i akceptację działań klimatycznych.

Edukacja klimatyczna jako warunek zmiany społecznej

Aby skutecznie przeciwdziałać zmianie klimatu, potrzebna jest powszechna, rzetelna i inkluzywna edukacja klimatyczna. Powinna ona wyposażać obywateli w wiedzę naukową, kompetencje społeczne, a także narzędzia do działania. Ponadto, nie powinna ona ograniczać się do przekazu alarmistycznego, lecz musi dawać poczucie sprawczości, promować wartości współpracy, empatii i odpowiedzialności, oraz uwzględniać kontekst lokalny i różnorodność społeczną.

Główne wyzwania

Sprawiedliwość klimatyczna i nierówności społeczne: skutki zmiany klimatu najbardziej dotykają osoby o niższym statusie społeczno-ekonomicznym, które mają najmniejszy wpływ na emisje. Wyzwanie stanowi również sprawiedliwa transformacja - jak przeprowadzić zieloną zmianę, by nikt nie został pominięty.
Polaryzacja i dezinformacja: debata klimatyczna w wielu krajach, także w Polsce, podlega silnym podziałom politycznym i światopoglądowym. Fake newsy i manipulacje osłabiają zaufanie do instytucji i utrudniają budowę wspólnej odpowiedzi na kryzys.
Migracje klimatyczne i napięcia społeczne: postępująca zmiana klimatu prowadzi do przymusowych migracji - zarówno wewnętrznych, jak i międzynarodowych. Susze, powodzie czy degradacja środowiska naturalnego wypierają ludzi z ich domów, co rodzi wyzwania integracyjne, społeczne i polityczne. Brakuje strategii, które łączyłyby ochronę praw człowieka z bezpieczeństwem społecznym i lokalną odpornością.
Deficyt partycypacji społecznej: ograniczony dostęp obywateli do decyzji o lokalnych i krajowych politykach klimatycznych skutkuje brakiem zaufania, oporem i niską skutecznością wdrażanych działań.
Brak edukacji systemowej: edukacja klimatyczna w Polsce jest fragmentaryczna, często pomijana w podstawach programowych i niedostatecznie wspierana przez instytucje publiczne. Brakuje kompleksowych i ogólnodostępnych narzędzi edukacyjnych oraz długofalowej strategii.

Jak CFI odpowiada na te wyzwania?

1. Badania i diagnozy społecznych reakcji na kryzys klimatyczny

Koncentrujemy się na analizie zachowań, postaw i barier we wdrażaniu polityk klimatycznych - zarówno na poziomie indywidualnym, jak i instytucjonalnym. Umożliwia to projektowanie skuteczniejszych, bardziej inkluzywnych interwencji.

2. Przeciwdziałanie dezinformacji i budowa kultury dialogu

Tworzymy przestrzenie do rzetelnej debaty publicznej, wspieramy media, które informują o kryzysie klimatycznym w sposób uczciwy i zrozumiały, oraz działamy na rzecz budowania pomostów między różnymi grupami społecznymi.

3. Włączająca edukacja klimatyczna

Postulujemy stworzenie kompleksowych, merytorycznych podręczników do edukacji klimatycznej, które umożliwią zarówno nauczycielom, jak i uczniom zdobywanie rzetelnej wiedzy na temat zmiany klimatu oraz jej skutków. Docelowo dążymy do wprowadzenia edukacji klimatycznej i ekologicznej jako osobnego przedmiotu w szkołach, co pozwoli systemowo przygotować młode pokolenia do wyzwań przyszłości.

Nasze cele

Wzmocnienie edukacji klimatycznej jako elementu polityki publicznej i systemu oświaty.
Przeciwdziałanie dezinformacji i promowanie zaufania do nauki oraz instytucji.
Wspieranie badań i innowacji społecznych na rzecz sprawiedliwej transformacji.
Budowanie sieci współpracy między sektorem społecznym, naukowym, edukacyjnym i samorządowym.