Trud negocjacji klimatycznych

Dyskusja przyjęła charakter ogólny, wychodzący poza narodowy kontekst, i dotyczyła finansowania transformacji energetycznej. 

- Koszty energii są kluczowym aspektem, jeśli chodzi o konkurencyjność europejskiej gospodarki. Fakt, że energia w Europie jest 6 razy droższa niż w USA stawia europejskie firmy w niezwykle ciężkim położeniu - dlatego dekarbonizacja jest tak kluczowa - oznajmił Edward Basiński.

Autor: Szymon Klepacki

W przypadku roli negocjacji klimatycznych, przedstawiciel Ministerstwa Finansów na wstępie wytłumaczył, że coroczne spotkania są de facto trzema połączonymi konferencjami: COP / CMA (dot. postanowień porozumienia paryskiego), CMP (poświęcona postanowieniom protokołu z Kyoto). Edward Basiński podsumował główne osiągnięcie COP29 w Baku: ustalenie globalnego celu finansowania na poziomie 1,3 bln USD, przy założeniu wsparcia 300 mld USD ze strony krajów rozwiniętych.

Pan Basiński zwrócił uwagę, iż historycznie Polska została zaklasyfikowana do grupy państw rozwijających się, co oznacza, iż nasz wkład w mitygację zmian klimatu pozostanie dobrowolny. - Mimo to, zbliżamy się do momentu, kiedy wkrótce będziemy płatnikiem netto w UE, zatem będziemy kontrybuować bardziej.

EBOR gotów ponieść większe ryzyko inwestycyjne projektów dekarbonizacji

Dr Lewandowski szybko przeszedł do roli Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w transformacji energetycznej i modelu,      w jakim bank współpracuje z instytucjami publicznymi.

- Nasz oczekiwany czas zwrotu z inwestycji jest dłuższy niż w przypadku banków komercyjnych. Z tego powodu mamy większe przyzwolenie na ryzyko, więc naturalnie patrzymy na energochłonne projekty, które banki komercyjne są mniej skłonne finansować - podkreślił dr Lewandowski. - W ramach GET (ang. Green Economy Transition) zobowiązujemy się do przeznaczania powyżej 50% naszych środków na projekty dekarbonizacyjne.

Dla EBORu najistotniejszą kwestią przy ocenie inwestycji nie jest struktura energetyczna na początku, a ‘punkt dojścia’.                  Dr Lewandowski zilustrował to oznajmiając, iż dla EBORu ‘realny plan spełnienia zapotrzebowania energetycznego bez użycia węgla  i gotowość wymiany pieca węglowego zawsze będą istotniejsze niż to, iż dany podmiot posiada piec węglowy na początku współpracy’.

Atom kluczowym aspektem transformacji, ale też projektem strategicznym

Paneliści poruszyli także kwestię atomu jako bezemisyjnego źródła energii, istotnego dla transformacji energetycznej Polski. Zgodzili się, iż jest to kluczowy aspekt odejścia od węgla, zwracając uwagę na skomplikowaną naturę finansowania inwestycji.

- Dopiero w tym roku uchwalona została pierwsza ustawa o finansowaniu elektrowni atomowej. Nie ma innej drogi - duże elektrownie muszą być finansowane ze Skarbu Państwa. Wg. ustawy, ⅓ finansowania atomu, czyli ok. 60 mld PLN będzie pochodzić z budżetu państwa - wyjaśnił przedstawiciel Ministerstwa Finansów, po czym, zauważając młody wiek publiczności spytał z uśmiechem - Jak się czujecie z tym, że będziecie przez większośc życia inwestować w polską dekarbonizację?

Dr Lewandowski z EBORu podkreślił pozycję banku o nieinwestowaniu w energetykę jądrową. Wyjaśnił, iż EBOR traktuje ten rodzaj energii jako inwestycje o znaczeniu strategicznym i mocno skorelowanym z narodowym bezpieczeństwem.

- Mimo, iż mocno angażujemy się w projekty energetyczne, to na koniec dnia EBOR to instytucja finansowa patrząca na zysk. Bardzo długi zwrot z inwestycji oraz jej strategiczny aspekt w przypadku atomu sprawiają, że EBOR z zasady nie angażuje się w     te projekty - doprecyzował.

Obydwaj paneliści wyrazili umiarkowany optymizm co do potencjału małych modularnych reaktorów (ang. SMR - small modular reactor), jednocześnie podkreślając, iż na dzień panelu ta technologia nie jest jeszcze opłacalna komercyjnie.

- SMR mógłby być umieszczony bliżej większych aglomeracji. Ponadto - koszt takiej inwestycji zamykałby się w 4-5 mld PLN,     więc potencjalnie mógłby być pokryty przez większe spółki Skarbu Państwa. - wyjaśnił Edward Basiński. - To prawda, ale bez komercyjnego proof-of-concept pozostajemy w fazie rozważań. - ripostował dr Lewandowski.

Polityczne zawirowania kluczowe dla przyszłości transformacji energetycznej

To, w czym eksperci byli zgodni to niepewność związana z sytuacją geopolityczną. Negocjacje w sprawie dalszego przebiegu wojny na Ukrainie oraz ostatnie zmiany rządów w krajach Zachodu sprawiają, iż długoterminowe prognozy co do finansowania transformacji energetycznej są mocno ryzykowne.

Choć kierunek zielonej transformacji wydaje się nieunikniony, to jej tempo i źródła finansowania pozostają otwartą kwestią.           W obliczu zmiennej sytuacji geopolitycznej kluczowe będzie elastyczne podejście oraz gotowość instytucji finansowych i państw do reagowania na nowe wyzwania. Tylko stabilne i przewidywalne mechanizmy wsparcia pozwolą na skuteczną realizację ambitnych celów klimatycznych.

‘Od obietnic do finansowania - jak szczyty klimatyczne kształtują zieloną transformację w Polsce’ - tak brzmiał tytuł debaty zorganizowanej przez Climate Future Institute we współpracy z Kołem Naukowym Finansów Publicznych UW, która odbyła się 10 marca w sali 1.2 budynku Collegium Iuridicum II Uniwersytetu Warszawskiego. Prelegenci - Edward Basiński z Ministerstwa Finansów oraz dr Wojciech Lewandowski z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju - przedstawili swoje perspektywy - wieloletniego negocjatora klimatycznego oraz eksperta ds. transformacji energetycznej - na najbliższy czas, biorąc także pod uwagę zawirowania geopolityczne.

© 2025 Climate Future Institute