COP30: Technologie i sztuczna inteligencja w drodze do Belém

COP28 i COP29 – technologiczne przygotowanie gruntu pod Belém

W ostatnich dwóch latach nastąpiło wyraźne przesunięcie akcentów z ram politycznych na wdrożeniowe. Podczas COP28 w Dubaju (2023) uzgodniono tzw. UAE Consensus – pierwsze globalne porozumienie, które wprost wzywa do „odchodzenia od paliw kopalnych” i ustanawia cel potrojenia mocy OZE oraz podwojenia efektywności energetycznej do 2030 r. [7]. W Dubaju przyjęto również inicjatywy sektorowe: Global Cooling Pledge i Oil & Gas Decarbonization Charter, wzmacniające presję na wdrażanie innowacji technologicznych w energetyce i przemyśle. Z kolei COP29 w Baku (2024) przyniósł zarówno decyzje finansowe, jak i cyfrowe. Po pierwsze, ustalono Nowy Globalny Cel Finansowy – co najmniej 300 mld USD rocznie do 2035 r. na wsparcie krajów rozwijających się, w tym na innowacje technologiczne [8]. Po drugie, przyjęto wspomnianą deklarację Green Digital Action, która ustanowiła nowe standardy dla gromadzenia i udostępniania danych środowiskowych: „Bardziej spójne, technicznie rygorystyczne i kompleksowe dane o emisjach i zużyciu energii w sektorze ICT (ang. information and communication technology) mogą znacząco przyspieszyć ocenę jego wpływu klimatycznego i ustanawianie skuteczniejszych celów.” [6]. Deklaracja wprowadziła do procesu UNFCCC pojęcie „data-driven decision-making”, czyli polityki opartej na standaryzowanych i weryfikowalnych danych - to właśnie ten wątek ma być jednym z punktów dyskusji COP30.

COP30 Belém – technologie i AI w centrum uwagi

Belém ma charakter tzw. „COP wdrożeniowego” – jego celem nie jest przyjmowanie nowych ram prawnych, lecz zintegrowanie istniejących instrumentów finansowych, technologicznych i instytucjonalnych. W programie przewidziano kilka kluczowych wydarzeń związanych z technologią:

Artificial Intelligence Climate Institute (AICI) – nowa platforma współpracy w zakresie AI dla klimatu, powoływana pod auspicjami ITU i UNFCCC [9];
Green Digital Action @ COP30 – kontynuacja deklaracji z Baku, koncentrująca się na dekarbonizacji infrastruktury cyfrowej, efektywności energetycznej centrów danych i standardach odpowiedzialnego rozwoju AI [9];
Sesje ClimateChange.AI – cykl prezentacji praktycznych zastosowań uczenia maszynowego, obejmujących m.in. monitoring emisji metanu, rolnictwo precyzyjne i zarządzanie sieciami elektroenergetycznymi [10].

Zgodnie z sygnałami prezydencji COP30 — m.in. w Cartas da Presidência oraz komunikatach rządowych o Czwartej Liście Prezydencji — priorytetem są inicjatywy dotyczące AI, danych i innowacji cyfrowych [11; 12]. W Belém zapowiedziano także uruchomienie AI Climate Academy, możliwe są także dalsze kroki w kierunku zasad odpowiedzialnego wykorzystania AI dla klimatu, choć oficjalna ‘deklaracja AI’ nie została dotąd ogłoszona.

Belém ma więc stać się miejscem, w którym światowe negocjacje klimatyczne obejmą nie tylko technologie energetyczne, ale i cyfrowe narzędzia analityczne – w duchu fragmentu z Deklaracji COP29: „Decyzje oparte na danych: wdrażać metodologie oceny wpływu technologii cyfrowych, systemy śledzenia i standaryzacji danych klimatycznych oraz monitorowania jakości i integralności informacji.” [6]. Technologia jest dziś jednym z kluczowych narzędzi realizacji Porozumienia Paryskiego. Jednak szybkie tempo cyfryzacji i rozwoju AI stawia przed społecznością międzynarodową nowe wyzwania w zakresie energii, etyki i nierówności technologicznych. COP30 może stać się punktem, w którym zostaną ustanowione fundamenty dla globalnych standardów odpowiedzialnego wykorzystania AI w działaniach klimatycznych. Aby tak się stało, konieczne są:

Precyzyjne wytyczne techniczne dotyczące emisji i zużycia energii w sektorze ICT;
Zharmonizowane systemy danych klimatycznych, umożliwiające porównywalność i weryfikację postępów;
Mechanizmy finansowania transformacji cyfrowej o niskim śladzie węglowym dla krajów rozwijających się.

Jeżeli Belém zdoła przełożyć język deklaracji na konkretne działania, może stać się punktem zwrotnym, w którym światowa polityka klimatyczna zyska technologiczny kręgosłup.

Źródła:

1) COP30 Brasil, COP30 Announces Ambitious Thematic Days and Invites the World to Belém, https://cop30.br/en/news-about-cop30/cop30-announces-ambitious-thematic-days-invites-the-world-to-belem

2) International Energy Agency (IEA), “Data Centres and Data Transmission Networks 2024 – Analysis,” March 2024. https://www.iea.org/reports/data-centres-and-data-transmission-networks-2024

3) UNFCCC, Technology Framework (Decision 15/CMA.1), Katowice 2018, https://unfccc.int/documents/technology-framework-decision-15-cma1

4) UNFCCC TEC & CTCN, Joint Work Programme 2023–2027 on the Technology Mechanism, 2023, https://unfccc.int/ttclear/tec/tec-ctcn-joint-work-programme

5) UNFCCC, AI Innovation Grand Challenge Report, 2024, https://unfccc.int/AI-Innovation-Grand-Challenge

6) International Telecommunication Union (ITU), COP29 Green Digital Action Declaration, kwiecień 2025, https://www.itu.int/initiatives/green-digital-action/wp-content/uploads/sites/4/2025/04/COP29-Green-Digital-Action-Declaration.pdf

7) UNFCCC, COP28 UAE Outcome – UAE Consensus, Dubai 2023, https://www.cop28.com/en/news/uae-consensus

8) UNFCCC, COP29 Decisions – New Collective Quantified Goal on Climate Finance, Baku 2024, https://unfccc.int/documents/cop29-decisions

9) International Telecommunication Union (ITU), Green Digital Action @ COP30 Announcement, 2025, https://www.itu.int/initiatives/green-digital-action/events/cop30

10) ClimateChange.AI, Events at COP30 Program, 2025, https://www.climatechange.ai/events/cop30

11) Ministério das Comunicações (MCom), Brasil reforça compromisso com inclusão digital e inovação tecnológica na Quarta Carta da Presidência da COP30, 20 czerwca 2025, https://www.gov.br/mcom/pt-br/noticias/2025/junho/brasil-reforca-compromisso-com-inclusao-digital-e-inovacao-tecnologica-na-quarta-carta-da-presidencia-da-cop30

12) COP30 Brasil, Cartas da Presidência da COP30 (Listy Prezydencji), 2025, https://cop30.br/pt-br/presidencia-da-cop30/cartas-da-presidencia

Źródło głównej grafiki: Unsplash.com

Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i rosnąca rola AI otwierają nowe możliwości w polityce klimatycznej – od prognozowania zjawisk pogodowych po zarządzanie sieciami energetycznymi. Jednocześnie stwarzają one nowe wyzwania, w tym gwałtownie rosnące zapotrzebowanie na energię w centrach danych i rosnący ślad węglowy sektora cyfrowego [2]. COP30 ma być forum, na którym te dwie perspektywy – szansa i ryzyko – zostaną po raz pierwszy ujęte w ramy negocjacyjne.

Ramy instytucjonalne: podejście ONZ do technologii klimatycznych

System UNFCCC od ponad dekady rozwija własną architekturę współpracy technologicznej. Centralnym jej elementem jest Mechanizm Technologiczny (ang. Technology Mechanism), powołany w 2010 r. i obejmujący:

Technology Executive Committee (TEC) – organ doradczy, formułujący rekomendacje dot. wdrożenia konkretnych polityk (ang. policy recommendations);
Climate Technology Centre and Network (CTCN) – sieć instytucji umożliwiających transfer wiedzy między krajami rozwiniętymi, a rozwijającymi się oraz ułatwiających dostęp do technologii klimatycznych [3][4].

Oba organy działają w ramach Technology Framework, przyjętego podczas COP24 w Katowicach (2018). Aktualny Joint Work Programme 2023–2027 TEC i CTCN rozszerza mandat o obszary cyfryzacji, danych i AI. Równolegle prowadzone są oceny potrzeb technologicznych (ang. Technology Needs Assessments, TNA) oraz plany wdrażania technologii (ang. Technology Action Plans, TAP), służące identyfikacji i wdrażaniu kluczowych rozwiązań technologicznych w poszczególnych państwach. W ostatnich latach UNFCCC zainicjowało także nowe działania ukierunkowane na innowacje cyfrowe, w tym AI Innovation Grand Challenge (2024)[5] oraz AI for Climate Action Forum (2025), koncentrujące się na roli sztucznej inteligencji w realizacji krajowych planów klimatycznych (ang. Nationally Determined Contributions, NDC). Wraz z rozwojem tych inicjatyw pojawia się jednak potrzeba krytycznego spojrzenia na samą cyfryzację. Jak zapisano w Deklaracji COP29 on Green Digital Action: „Z niepokojem zauważamy skutki klimatyczne pełnego cyklu życia technologii cyfrowych – od zużycia energii i wody w centrach danych po emisje i odpady związane z produkcją i utylizacją sprzętu, zwłaszcza w kontekście rozwoju i wdrażania sztucznej inteligencji.” [6]. Dokument ten wprowadził do języka negocjacji COP pojęcie „zielonej cyfryzacji” oraz konieczność oceny śladu środowiskowego technologii informacyjnych.

Belem, stolica brazylijskiego stanu Pará, w dniach 10 - 25 listopada będzie miejscem trzydziestej Konferencja Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmiany klimatu (ang. COP30). To wydarzenie będzie nie tylko kolejnym etapem wdrażania Porozumienia Paryskiego, lecz także – po raz pierwszy w historii – miejscem, gdzie technologie cyfrowe i sztuczna inteligencja (ang. AI) staną się jednym z głównych tematów obrad. Zgodnie z oficjalnym harmonogramem, na 10–11 listopada 2025 zaplanowano dni tematyczne poświęcone nauce, technologii i AI [1]. Jest to zmiana, stanowiąca o podkreśleniu roli technologii w agendzie COP - zwykle umiejscowionej podczas drugiego tygodnia negocjacji.